Tại sao phải thực hiện Cpk?

 Khi tiến hành kiểm tra nhà máy sản xuất, tôi thường hỏi nhân viên kiểm soát chất lượng tại các nhà máy một câu hỏi: "Nhà máy có thực hiện kiểm soát chất lượng thống kê hoặc Cpk không?" Một số nhà máy trả lời một cách xin lỗi: "Không", vì họ không biết cách thực hiện Cpk, hoặc vì sản phẩm quá đơn giản nên không có kế hoạch thực hiện. Một số nhà máy khác thì nghiêm túc chất vấn: "Thực hiện Cpk có ích gì?" ​

Một số ít nhà máy thực hiện Cpk, nhưng khi yêu cầu họ cung cấp dữ liệu để kiểm tra, chúng tôi phát hiện rằng dữ liệu của họ có thể được tổ chức rất đẹp, nhưng các yếu tố được kiểm soát lại không có nhiều tác dụng, thậm chí là làm việc vô ích. Tại sao lại như vậy?​

Ví dụ, một nhà máy gia công lắp ráp bảng mạch điện tử cho khách hàng, khách hàng yêu cầu thực hiện kiểm soát quá trình bằng Cpk, và nhà máy gia công cũng đã làm theo. Tuy nhiên, dữ liệu đo lường gửi cho khách hàng chỉ là chiều dài, chiều rộng và độ dày của bảng mạch. Trong khi đó, khách hàng đã chỉ rõ vị trí khoan của khung chắn sóng là kích thước quan trọng (critical dimension) trên bản vẽ, vì khung chắn sóng này cần phải lắp khớp với vỏ máy ở giai đoạn sau. Nếu sai lệch quá nhiều sẽ gây ra sự cố lắp ráp. Khi hỏi nhà máy gia công tại sao không chọn vị trí khoan của khung chắn sóng làm yếu tố kiểm soát Cpk, kỹ sư của họ trả lời rằng các khách hàng khác cũng thực hiện Cpk, nhưng chỉ đo chiều dài, chiều rộng và độ dày của bảng mạch, và từ trước đến nay, khách hàng cũng không phản hồi có vấn đề gì, Cpk đều trên 1.33. Tại sao lại phải kiểm soát vị trí khoan của khung chắn sóng? Thật là không thể nói gì!​

Thực tế, việc thực hiện kiểm soát chất lượng thống kê hoặc Cpk có rất nhiều lợi ích và giúp cải thiện quy trình sản xuất một cách rõ rệt. Tuy nhiên, dường như phần lớn mọi người chỉ biết cách tính toán Cpk, biết cách đánh giá Cpk tốt hay xấu, một số người thậm chí có thể nói về Cpk một cách trôi chảy, nhưng lại không hiểu rõ cách chọn lựa yếu tố kiểm soát Cpk đúng đắn.​

Theo quan điểm cá nhân, việc chọn lựa yếu tố kiểm soát Cpk ít nhất nên đáp ứng các điều kiện sau (đây chỉ là ý kiến cá nhân, xin tham khảo):​

1. Yếu tố kiểm soát Cpk phải là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quy trình

   Nếu bỏ ra rất nhiều công sức chỉ để thực hiện Cpk mà không thể phản hồi dữ liệu Cpk vào việc cải thiện chất lượng sản xuất, chỉ có thể nói là làm việc vô ích.

   Lưu ý đừng vì yêu cầu Cpk đến từ khách hàng hoặc cấp trên mà tùy tiện chọn một yếu tố để làm Cpk. Nếu khách hàng hoặc cấp trên không yêu cầu yếu tố kiểm soát, thì phải tự tìm một yếu tố đủ ảnh hưởng đến quy trình, chứ không phải thấy người khác làm gì thì làm theo. Như ví dụ trên, chiều dài, chiều rộng và độ dày của bảng mạch không phải là yếu tố quan trọng trong quy trình, khách hàng có thể chấp nhận sai số rất rộng, không cần kiểm soát, và nhà máy lắp ráp cũng không thể kiểm soát được độ dày của bảng mạch. Nếu Cpk giảm xuống, lại phải bỏ nhiều công sức để cải thiện, nếu sau khi bỏ công sức mà có thể kiểm soát tốt các yếu tố này thì còn có giá trị, nhưng thực tế có thể hoàn toàn không có tác dụng, chẳng phải là làm việc vô ích sao?

   Vì vậy, người ta nói "đánh rắn phải đánh vào đầu", yếu tố kiểm soát Cpk không cần nhiều, khuyến nghị tối đa ba yếu tố, một yếu tố cũng không sao, nhưng phải thực sự là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quy trình. Hãy dành thời gian tìm hiểu sản phẩm và chọn lựa yếu tố kiểm soát thật tốt.

2. Yếu tố kiểm soát Cpk phải là yếu tố có thể số hóa

   Như đã nói, yếu tố kiểm soát Cpk phải là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quy trình, nhưng dù yếu tố này quan trọng đến đâu, nếu không thể chuyển đổi đánh giá thành "số liệu", thì không thể dùng làm yếu tố kiểm soát Cpk.

   Vì tất cả các phương pháp kiểm soát quy trình thống kê và Cpk đều thực hiện qua số liệu, nên bất kỳ yếu tố nào muốn kiểm soát đều phải chuyển đổi thành thang đo số liệu, hoặc tìm các yếu tố liên quan có thể số hóa để kiểm soát.

   Khuyến nghị có thể tham khảo bài viết "Ứng dụng sáu sigma trong đời sống hàng ngày".

3. Nên tìm ra yếu tố thực sự cần kiểm soát, chứ không phải chỉ là biểu hiện của vấn đề hoặc giá trị của sản phẩm

   Như đã đề cập trước đó, nếu chúng ta chỉ muốn kiểm soát biểu hiện của vấn đề hoặc giá trị của sản phẩm, chẳng hạn như muốn cải thiện tỷ lệ đạt yêu cầu của sản phẩm hoặc giảm chi phí sản xuất sản phẩm, nhưng những con số bề mặt này không thể dùng Cpk để đo lường xem có được kiểm soát hay không, chưa từng nghe nói tỷ lệ đạt yêu cầu của sản phẩm có Cpk trên 1.33.

   Vì vậy, phương pháp tốt hơn là phân tích các yếu tố then chốt bên dưới, từ đó có thể thực hiện các biện pháp đối phó và cải thiện Cpk, nâng cao tỷ lệ đạt yêu cầu của sản phẩm hoặc giảm chi phí.

   Giả sử chúng ta là nhà cung cấp nút cao su, muốn kiểm soát tỷ lệ đạt yêu cầu của sản phẩm nút, nhưng tỷ lệ đạt yêu cầu là do nhiều khuyết điểm tích lũy lại. Lúc này, chúng ta phải sử dụng phương pháp phân lớp và biểu đồ Pareto để phân loại các khuyết điểm

   
   
   
   
   
   
   

4.